مطلب دوباره:
میوه های ذکر شده در قرآن
مطرح کردن نام برخی میوه ها از جانب خداوند متعال در قرآن کریم به دلیل مزایایی است که این گونه میوه ها نسبت به سایر میوه ها دارند از آن جمله انار و خرماست. اگر با نگاه حکیمانه و دقیق به قرآن کریم نگاه کنیم می فهمیم که مطرح کردن نام میوه ها دارای حکمت، هدف و غرض خاصی از جانب خداوند است و این گونه میوه ها که در قرآن کریم نام برده شده اند دارای شاخص هایی هستند که سایر میوه ها و سبزیجات از آنها برخوردار نیستند. به عنوان مثال خرما دارای 9 ویتامین مختلف است که قرآن کریم بیش از سایر میوه ها از آن نام برده و آن را هم از میوه های دنیوی و بهشتی معرفی کرده است، همچنین خرما می تواند جایگزین یک وعده غذایی کامل شود، این ویژگی ها را می توان برای انگور، انجیر و انار نیز ذکر کرد علت اشاره خداوند متعال به این میوه ها اعجاز و خواص آنها بوده نه مصرف متداول در بین اعراب آن زمان. در قرآن کریم از گیاه به عنوان «نبات» بیش از 20 بار، از درخت با عنوان «شجره» بیش از 20 بار، از میوه با عنوان «فاکهه و ثمر» بیش از 30 بار، از دانه حبوبات با عنوان «حبّ» بیش از 10 بار و از زراعت با عنوان «زرع» 9 بار و از سبزی با عنوان «قضب و بقل» دو بار یاد شده است.
«انار» (رمّان)انار سه بار در قرآن مطرح شده، یکی در کنار خرما، انگور و زیتون که در آن از انسان ها دعوت شده است به هنگام پدید آمدن و رسیدن انار در آن بنگرند و نشانه های خداوند را ببینند1 ، دیگر بار در کنار خرما و زیتون آمده و از انسان ها خواسته شده از انار استفاده کنند و حق مستمندان را بپردازند و اسراف نکنند2 ، سومین یادآوری انار در قرآن بیان وجود انار در بهشت است.3
«انجیر» (تین)
انجیر یک بار در قرآن کریم مطرح و به آن سوگند یاد شده است4 و به همین دلیل آن سوره به نام سوره انجیر نام گذاری شده است.
«انگور» (عنب)انگور، به صورت جمع و مفرد (عنب و اعناب) بیش از 10 بار در قرآن کریم آمده است، برای تأمل در پدید آمدن و رسیدن آن5، برای تأمل در یکسان نبودن انگور‌ها از نظر کیفیت6، در جایی دیگر پدید آمدن آن از نشانه های خداوندی معرفی شده است7 ، در آیه ای دیگر شربت پدید آمده از انگور رزق نیکو معرفی شده است8، همچنین مشرکان به پیامبر(ص) می گویند: اگر تو پیامبر خدا هستی چرا باغ انگور نداری9، در جایی دیگر قرآن کریم از ضزب المثلی یاد می کند که شخصی باغ انگوری پر محصول داشت و با غرور فراوان می پنداشت هیچ گاه باغش نابود نخواهد شد و سرانجامش چنان شد که دست حسرت بر دست می سایید10.
«خرما» (رطب)
«درخت خرما» (نخل،نخیل،نخله) کلمه نخل و نخیل در 20 آیه از قرآن کریم آمده است، در هشت آیه نخل به تنهایی ذکر شده و در 12 آیه دیگر در جمع میوه هایی مانند زیتون، انار و انگور، ذکر شده است، افزون بر کلمه نخل نام نوعی درخت خرما به نام (لینه) در سوره «حشر آیه 5» آمده است، از رطب در سوره «مریم آیه 25» نیز یاد شده است، در سوره «نحل آیه 67» نوشیدنی فرآهم شده از خرما به عنوان رزق نیکو یاد شده است، قرآن کریم آدمیان را به اندیشه در خوشه های به هم پیچیده خرما و گونا‌گونی انواع آن فرا خوانده است11، همچنین از انسان‌ها خواسته شده از اسراف و زیاده روی جلوگیری کنند12، قرآن کریم باغ های سر سبز خرما را از آیات الهی ذکر می کند13 و از خرما به عنوان میوه ای بهشتی نام می برد.
«خیار» (قناء)خیار در ماجرای بنی اسرائیل آمده که آنان به یک غذا قناعت نکردند و از موسی (ع) خیار خواستند14.
«زیتون»
نام زیتون 6 بار در قرآن کریم به کار رفته است، یک بار به طور مستقیم به درختی اشاره شده که در کوه سینا می روید و روغن می دهد15، نام این درخت دو بار به تنهایی و پنج بار همراه دیگر میوه ها همچون خرما، انار، انگور و انجیر به کار رفته است. در قرآن کریم رویش درخت زیتون از نشانه های خداوند معرفی شده16 و درخت زیتون مبارک و پر برکت ذکر شده است17، همچنین خداوند به زیتون سوگند یاد کرده است18.
«موز» (طلح)
موز یک بار در قرآن کریم آمده است که بهشتیان از درخت موزی که میوه اش بر روی هم چیده شده بر خوردارند 19، البته غالب مفسران قرآن کریم،«طلح» را درخت موز می دانند اما فاروقی آن را «اقاقیا» می‌داند.
«پیاز»(بصل)
یاد کردن از پیاز در ماجرای بنی اسرائیل است که آنان به یک نوع غذا قناعت نکردند و از موسی (ع) پیاز خواستند20
«سیر» (فوم)
در قرآن کریم و در ماجرای بنی اسرائیل سیر هم یکی از خواسته های قوم، از حضرت موسی (ع) بوده است21.
«ترنجبین» (منّ)
قرآن کریم سه بار از ترنجبین یاد می کند که به عنوان نعمت به بنی اسرائیل عطا شده است22، برخی آن را شیره درخت، عده ای قارچ را نیز نوعی از آن دانسته اند اما به نظر می رسد درختان صمغ و شیره مخصوصی داشته اند و بنی اسرائیل از آن استفاده می کردند.
«حنا» (کافور)
کلمه کافور یک بار در قرآن و در سوره «انسان آیه 5» به کار رفته است و در آن سخن از شربتی است که با طعم کافور است و اهل بهشت از آن می نوشند، همچنین کافور ماده معطری است که از برخی گیاهان مانند ریحان و بابونه استخراج می شود. «ریحان» ریحان به معنای هر گیاه خوشبو است اگر چه در نظر مردم نوع خاصی از سبزیجات است، قرآن کریم دو بار از ریحان یاد کرده است، یک بار در شمار نعمت های الهی در دنیا23 و بار دیگر به عنوان نعمت های بهشتی که به مقربان داده می شود24.
«زنجبیل»یک بار قرآن از زنجبیل یاد کرده و آن را آمیزه نوشیدنی بهشتیان یاد کرده است25، زنجبیل ریشه معطر گیاهی است که در مازندران، عمان، یمن و هندوستان یافت می شود و طبع آن گرم است.
«عدس»
قرآن کریم از عدس در ماجرای بنی اسرائیل و تقاضای آنان از حضرت موسی ذکر می کند26
«کدو» (یقطین)
کدو در قرآن کریم یکبار و در سوره «صافات آیه 146» آمده و در آن اینگونه بیان شده که خداوند پس از نجات دادن حضرت یونس از شکم ماهی بر سرش بوته کدویی رویانید تا او از اشعه سوزان آفتاب در امان باشد. بنا بر این گزارش در بحار‌الانوار جلد 66 صفحه 119 آمده است که وقتی رسول مکرم اسلام میوه ای نو می دید آن را می بوسید و روی چشمان و دهانش می گذاشت، سپس می گفت: خداوندا چنان که آغاز این میوه را در عافیت به ما نشان دادی پایان آن را نیز در عافیت ما بنمایان.
پی نوشت:
1)سوره انعام آیه 99
2)سوره انعام آیه 141
3)سوره الرحمن آیه 68
4)سوره تین آیه 1
5)سوره انعام آیه 99
6)سوره رعد آیه 4
7)سوره نحل آیه 11 و یس آیه 34
8)سوره نحل آیه 67
9)سوره اسرا آیه
10)سوره کهف آیه 32 و 42
11)سوره رعد آیه4، انعام آیه 99، ق آیه 10
12)سوره انعام آیه 141
13)سوره یس آیه 34
14)سوره بقره آیه 61
15)سوره مؤمنون آیه 20
16)سوره نحل آیه 11
17)سوره نور آیه 35
18)سوره نور آیه 35
19)سوره واقعه آیه 29
20)سوره بقره آیه 61
21)سوره بقره آیه 61
22)سوره بقره آیه 57،سوره اعراف آیه 160، سوره طه آیه 80
23)سوره الرحمن آیه 12
24)سوره واقعه 89
25)سوره انسان آیه 17
26)سوره بقره آیه